सिंधीअ में लिपि जी जिद सां हटणो पवंदो-سِندهِي’َ مِيم̇ لِپِ جِي جِدَ سَام̇ هَطَنُ̣و پَڤَندُو

जीअं जीअं दुनियां में खौफनाक वारदातां वधनि अथियूं तीहं तींहं सभ्य माण्हुनि जे हिक थियण जी जरूरत वधंदी वञे अथी। जे के पढि़यल लिखियल माण्हू आहिनि हुननि खे हिकु थियणु खपे पर थे अथो उल्टो। जे के पत्रकार ऐं ब्लाग लेखक आहिन उहे पहिंजे पहिंजे हिसाब सां खून खराबों ऐं मजहब जे नाले ते समाज खे गुलाम ठाहे रखण वारंनि खे पहिंजी जुबां ऐं अखरनि सां समर्थन डियनि अथा। हिक मजे जी गाल्हि आहे मजहब, बोली, ऐं इलाके जे नाले ते खून खराबो त अनपढ़ माणहू कंदा आहिनि पर पढि़यल लिखियल तबको हुनखे पब्लिकली समर्थन डई करे खुश थींदो आहे। शायद हिनजो कारण ईहो आहे त ईहे अनपढ़ माणहू पहिंजे प्रचार वास्ते पढि़यल लिखियल तबके खे इस्तेमाल करण वास्ते केवल जुबानी तारीफ दींदा आहिनि ऐं पोइ जदहिं कमु निकरी वेंदो आहे त पुछंदा भी न आहिनि। काथे काथे त पढि़यल लिखियल तबके मारे भी वञे अथो।

हाण पाकिस्तान में स्वात घाटी में सभ्य समाज जे मथों हमले जूं खबरुं अचनि अथूं। हिक पत्रकार खे मारे वियो। हैरानी जी गाल्हि ईहा आहे त माणहुनि हिन हादसे जे खिलाफ जुलूस त कढियो पर मजहबी कानून लागू करण जो विरोध कोन्ह कयो। इहें लग अथो त पाकिस्तान में को भी माण्हू मजहबी कानून लागू करण जो विरोध कोन्ह करे अथो। ईहा हैरानीअ जी गाल्हि आहे। जडहिं हाण सभिनी नऐं जमाने जे हिसाब सां कानून आहिनि ता पोइ मजहबी कानून ते हलण जी गाल्हि छो अचे अथी। छो चोरी ऐं मर्डर वास्ते नऐं जमाने में कोई भी प्रावधान न आहे? हिक गाल्हि समझ में न अचे अथी त मजहबी कानून सां कहिड़ो फायदो आहे। ईहें लगे अथो त कुछ माण्हू पहिंजी ताकत जे सहारे समाज जे हिक हिस्से खे गुलाम ठाइण में दिलचस्पी रखंदा आहिनि।

हिक हिंदी ऐं सिंधी भाषा जे हिंदुस्तानी ब्लागर जे नाते अव्हां समझां अथो त भारत ऐं पाकिस्तान जो हिंदी, सिंधी,पंजाबी, उर्दू, ऐं पश्तों ब्लागर देवानागरी ऐं अरेबिक लिपि जो मोह छदे रोमन लिपिअ मेंे ख्यालनि जो आदान प्रदान करनि। असांजे हिते नारद, ब्लागवाणी, चिट्ठाजगत ऐं हिंदी ब्लाग करे चार फोरम आहिनि जाते हिंदी जा ब्लाग दिसण में ईंदा आहिनि। इहें ही जाणकार ब्लाग लेखक मिली करे रोमन लिपि में हिक फोरम ठाहिनि। ईहा सही आहे त कि पढ़ण में दिक्कत ईंदी आहे पर ख्यालनि जो आदान प्रदान में जेको मजो ईंदो उहो हुनखे घटि करे छदींदो आहे। हूअं गूगलि जे टूलनि लिपि जी दीवार खत्म करे छदी आहे। हुन दीहं अव्हां पहिंजे हिक दोस्त खे देवनागरी में लिखी अरेबिक लिपि में टूल सां बदले करे देखारियो तो हुनखे पढ़णु अचे पयो। तदहिं मुहिंजे दिल में ख्याल आहियो त भला भारत ऐं पाकिस्तान जा ब्लाग लेखक लिपि ते छो अटिकिया पया आहिनि। हिक भोपाल जे भाउ लिखियो त मुहिंखे अरेबिक लिपि में ही लिखणु खपे। लिपि बदलण सां सिंधी खत्म थी वेंदी। हिक बे जवाब दिनो ता तव्हां छो न हिन लिखियल खे अरेबिक में टूल सां छो न पढ़ो अथा? हिन माइल हिंदी भाषा में घणाईं सिंधी ब्लाग आहिनि। पाकिस्तान में वेठल सिंधी भाउर शायद ईहो न जाणदा आहिनि कि हिंदी ब्लाग ते केतिराई सिंधी ब्लाग लेखक पहिंजो नालो करे रहिया आहिनि ऐं उहे सिंधी भाषा से वास्ते भी दाढा सैंसेटिव आहिनि। भारत जे पहिरें हिंदी फोरम खे शुरू करण वारे जीतेंद्र चैधरीअ खे कोई न भुली संघंदो आहे। उहे बि सिंधीअ में लिखण वास्ते तैयार आहिनि। देवी नागरानीअ जा कमेंट त घणनि सिंधिन ब्लाग ते दिठा विया आहिनि। उहे सिंधी ऐं हिंदी बिनी में लिखंदी आहिनि। हे लेखक भी हिंदी में लगातारि लिखंदो आहे। अव्हां खे लिपि खे वठी कोई दिलचस्पी न आहे। अव्हांजो ध्यान केवल ख्यालनि जी फरोख्त सां आहे।

हिकु ख्याल हमेशा ईंदो आहे कि सिंधी कौम मेंं कमु करण जी जेकी ताकत आहे हुनखे दिठो वञे ऐं लिपिअ जे झगड़े खे हिक तरफ रखो।

तुहिंजो ऐं मुहिंजो ख्याल हिकु हुजे
त भला अखरनि जो हाल काथे सुझे
बोली सां सबु समझूं अथा
लिपिअ जो विचार कार्थ हुजे
अचो मिलीजुली अगित वधूं
हलणो गडु जडहिं मंजिल हिक हुजे।
———————-
in arebik too
جِي’َم̇ جِي’َم̇ دُنِيَام̇ مِيم̇ كهَُپهَنَاكَ ڤَارَدَاتَام̇ ڤَدهَنِ َتهِيُوم̇ تِيهَم̇ تِينهَم̇ سَبهيَ مَان̣هُنِ جِي هِكَ تهِيَنَ̣ جِي جَرُورَتَ ڤَدهَندِي ڤَنِّي َتهِي. جِي كِي پَضهِيَلَ لِكهِيَلَ مَان̣هُو َاهِنِ هُنَنِ كهِي هِكُ تهِيَنُ̣ كهَپِي پَرَ تهِي َتهُو ُلطُو. جِي كِي پَترَكَارَ َِم̇ بلَاگَ لِيكهَكَ َاهِنَ ُهِي پَهِن̄جِي پَهِن̄جِي هِسَابَ سَام̇ كهُونَ كهَرَابُوم̇ َِم̇ مَجَهَبَ جِي نَالِي تِي سَمَاجَ كهِي گُلَامَ طهَاهِي رَكهَنَ̣ ڤَارَننِ كهِي پَهِن̄جِي جُبَام̇ َِم̇ َكهَرَنِ سَام̇ سَمَرتهَنَ ضِيَنِ َتهَا. هِكَ مَجِي جِي گَال’هِ َاهِي مَجَهَبَ، بُولِي، َِم̇ ِلَاكِي جِي نَالِي تِي كهُونَ كهَرَابُو تَ َنَپَر̣هَ مَانَ̣هُو كَندَا َاهِنِ پَرَ پَضهِيَلَ لِكهِيَلَ تَبَكُو هُنَكهِي پَبلِكَلِي سَمَرتهَنَ ضَ’ِي كَرِي كهُسَ́ تهِيندُو َاهِي. سَ́ايَدَ هِنَجُو كَارَنَ̣ ِيهُو َاهِي تَ ِيهِي َنَپَر̣هَ مَانَ̣هُو پَهِن̄جِي پرَكَارَ ڤَاستِي پَضهِيَلَ لِكهِيَلَ تَبَكِي كهِي ِستِيمَالَ كَرَنَ̣ ڤَاستِي كِيڤَلَ جُبَانِي تَارِيپهَ دِيندَا َاهِنِ َِم̇ پُو’ِ جَدَهِم̇ كَمُ نِكَرِي ڤِيندُو َاهِي تَ پُكهَندَا بهِي نَ َاهِنِ. كَاتهِي كَاتهِي تَ پَضهِيَلَ لِكهِيَلَ تَبَكِي مَارِي بهِي ڤَنِّي َتهُو.

هَانَ̣ پَاكِستَانَ مِيم̇ سڤَاتَ گهَاطِي مِيم̇ سَبهيَ سَمَاجَ جِي مَتهُوم̇ هَمَلِي جُوم̇ كهَبَرُم̇ َكَنِ َتهُوم̇. هِكَ پَترَكَارَ كهِي مَارِي ڤِيُو. هَِرَانِي جِي گَال’هِ ِيهَا َاهِي تَ مَانَ̣هُنِ هِنَ هَادَسِي جِي كهِلَاپهَ جُلُوسَ تَ كَضهِيُو پَرَ مَجَهَبِي كَانُونَ لَاگُو كَرَنَ̣ جُو ڤِرُودهَ كُونهَ كَيُو. ِهِيم̇ لَگَ َتهُو تَ پَاكِستَانَ مِيم̇ كُو بهِي مَان̣هُو مَجَهَبِي كَانُونَ لَاگُو كَرَنَ̣ جُو ڤِرُودهَ كُونهَ كَرِي َتهُو. ِيهَا هَِرَانِي’َ جِي گَال’هِ َاهِي. جَضَهِم̇ هَانَ̣ سَبهِنِي نَ’َِم̇ جَمَانِي جِي هِسَابَ سَام̇ كَانُونَ َاهِنِ تَا پُو’ِ مَجَهَبِي كَانُونَ تِي هَلَنَ̣ جِي گَال’هِ كهُو َسِي َتهِي. كهُو كُورِي َِم̇ مَرضَرَ ڤَاستِي نَ’َِم̇ جَمَانِي مِيم̇ كُو’ِي بهِي پرَاڤَدهَانَ نَ َاهِي؟ هِكَ گَال’هِ سَمَجهَ مِيم̇ نَ َسِي َتهِي تَ مَجَهَبِي كَانُونَ سَام̇ كَهِرُ̣و پهَايَدُو َاهِي. ِيهِيم̇ لَگِي َتهُو تَ كُكهَ مَان̣هُو پَهِن̄جِي تَاكَتَ جِي سَهَارِي سَمَاجَ جِي هِكَ هِس’سِي كهِي گُلَامَ طهَا’ِنَ̣ مِيم̇ دِلَكَسپِي رَكهَندَا َاهِنِ.

هِكَ هِندِي َِم̇ سِندهِي بهَاصَا جِي هِندُستَانِي بلَاگَرَ جِي نَاتِي َڤهَام̇ سَمَجهَام̇ َتهُو تَ بهَارَتَ َِم̇ پَاكِستَانَ جُو هِندِي، سِندهِي،پَن̄جَابِي، ُردُو، َِم̇ پَس́تُوم̇ بلَاگَرَ دِيڤَانَاگَرِي َِم̇ َرِيبِكَ لِپِ جُو مُوهَ كهَدِي رُومَنَ لِپِ’َ مِيمِ̇ي كهيَالَنِ جُو َادَانَ پرَدَانَ كَرَنِ. َسَان̄جِي هِتِي نَارَدَ، بلَاگَڤَانِ̣ي، سِططهَاجَگَتَ َِم̇ هِندِي بلَاگَ كَرِي كَارَ پهُورَمَ َاهِنِ جَاتِي هِندِي جَا بلَاگَ دِسَنَ̣ مِيم̇ ِيندَا َاهِنِ. ِهِيم̇ هِي جَانَ̣كَارَ بلَاگَ لِيكهَكَ مِلِي كَرِي رُومَنَ لِپِ مِيم̇ هِكَ پهُورَمَ طهَاهِنِ. ِيهَا سَهِي َاهِي تَ كِ پَر̣هَنَ̣ مِيم̇ دِككَتَ ِيندِي َاهِي پَرَ كهيَالَنِ جُو َادَانَ پرَدَانَ مِيم̇ جِيكُو مَجُو ِيندُو ُهُو هُنَكهِي گهَطِ كَرِي كهَدِيندُو َاهِي. هُو’َم̇ گُوگَلِ جِي طُولَنِ لِپِ جِي دِيڤَارَ كهَتمَ كَرِي كهَدِي َاهِي. هُنَ دِيهَم̇ َڤهَام̇ پَهِن̄جِي هِكَ دُوستَ كهِي دِيڤَنَاگَرِي مِيم̇ لِكهِي َرِيبِكَ لِپِ مِيم̇ طُولَ سَام̇ بَدَلِي كَرِي دِيكهَارِيُو تُو هُنَكهِي پَر̣هَنُ̣ َسِي پَيُو. تَدَهِم̇ مُهِن̄جِي دِلَ مِيم̇ كهيَالَ َاهِيُو تَ بهَلَا بهَارَتَ َِم̇ پَاكِستَانَ جَا بلَاگَ لِيكهَكَ لِپِ تِي كهُو َطِكِيَا پَيَا َاهِنِ. هِكَ بهُوپَالَ جِي بهَا’ُ لِكهِيُو تَ مُهِن̇كهِي َرِيبِكَ لِپِ مِيم̇ هِي لِكهَنُ̣ كهَپِي. لِپِ بَدَلَنَ̣ سَام̇ سِندهِي كهَتمَ تهِي ڤِيندِي. هِكَ بِي جَڤَابَ دِنُو تَا تَڤهَام̇ كهُو نَ هِنَ لِكهِيَلَ كهِي َرِيبِكَ مِيم̇ طُولَ سَام̇ كهُو نَ پَر̣هُو َتهَا؟ هِنَ مَا’ِلَ هِندِي بهَاصَا مِيم̇ گهَنَ̣ا’ِيم̇ سِندهِي بلَاگَ َاهِنِ. پَاكِستَانَ مِيم̇ ڤِيطهَلَ سِندهِي بهَا’ُرَ سَ́ايَدَ ِيهُو نَ جَانَ̣دَا َاهِنِ كِ هِندِي بلَاگَ تِي كِيتِرَا’ِي سِندهِي بلَاگَ لِيكهَكَ پَهِن̄جُو نَالُو كَرِي رَهِيَا َاهِنِ َِم̇ ُهِي سِندهِي بهَاصَا سِي ڤَاستِي بهِي دَاضهَا سَِنسِيطِڤَ َاهِنِ. بهَارَتَ جِي پَهِرِيم̇ هِندِي پهُورَمَ كهِي سُ́رُو كَرَنَ̣ ڤَارِي جِيتِيندرَ كَِدهَرِي’َ كهِي كُو’ِي نَ بهُلِي سَن̇گهَندُو َاهِي. ُهِي بِ سِندهِي’َ مِيم̇ لِكهَنَ̣ ڤَاستِي تَِيَارَ َاهِنِ. دِيڤِي نَاگَرَانِي’َ جَا كَمِين̣طَ تَ گهَنَ̣نِ سِندهِنَ بلَاگَ تِي دِطهَا ڤِيَا َاهِنِ. ُهِي سِندهِي َِم̇ هِندِي بِنِي مِيم̇ لِكهَندِي َاهِنِ. هِي لِيكهَكَ بهِي هِندِي مِيم̇ لَگَاتَارِ لِكهَندُو َاهِي. َڤهَام̇ كهِي لِپِ كهِي ڤَطهِي كُو’ِي دِلَكَسپِي نَ َاهِي. َڤهَان̄جُو دهيَانَ كِيڤَلَ كهيَالَنِ جِي پهَرُوكهتَ سَام̇ َاهِي.

هِكُ كهيَالَ هَمِيسَ́ا ِيندُو َاهِي كِ سِندهِي كَُمَ مِيم̇م̇ كَمُ كَرَنَ̣ جِي جِيكِي تَاكَتَ َاهِي هُنَكهِي دِطهُو ڤَنِّي َِم̇ لِپِ’َ جِي جهَگَرِ̣ي كهِي هِكَ تَرَپهَ رَكهُو.

تُهِن̄جُو َِم̇ مُهِن̄جُو كهيَالَ هِكُ هُجِي
تَ بهَلَا َكهَرَنِ جُو هَالَ كَاتهِي سُجهِي
بُولِي سَام̇ سَبُ سَمَجهُوم̇ َتهَا
لِپِ’َ جُو ڤِكَارَ كَارتهَ هُجِي
َكُو مِلِيجُلِي َگِتَ ڤَدهُوم̇
هَلَنُ̣و گَضُ جَضَهِم̇ مَن̄جِلَ هِكَ هُجِي.

in roman
————-
jī’aṁ jī’aṁ duniyāṁ mēṁ khauphanāka vāradātāṁ vadhani athiyūṁ tīhaṁ tīnhaṁ sabhya māṇhuni jē hika thiyaṇa jī jarūrata vadhandī vañē athī. jē kē paḍhiyala likhiyala māṇhū āhini hunani khē hiku thiyaṇu khapē para thē athō ulṭō. jē kē patrakāra aiṁ blāga lēkhaka āhina uhē pahin̄jē pahin̄jē hisāba sāṁ khūna kharābōṁ aiṁ majahaba jē nālē tē samāja khē gulāma ṭhāhē rakhaṇa vāranni khē pahin̄jī jubāṁ aiṁ akharani sāṁ samarthana ḍiyani athā. hika majē jī gāl’hi āhē majahaba, bōlī, aiṁ ilākē jē nālē tē khūna kharābō ta anapaṛha māṇahū kandā āhini para paḍhiyala likhiyala tabakō hunakhē pablikalī samarthana ḍa’ī karē khuśa thīndō āhē. śāyada hinajō kāraṇa īhō āhē ta īhē anapaṛha māṇahū pahin̄jē pracāra vāstē paḍhiyala likhiyala tabakē khē istēmāla karaṇa vāstē kēvala jubānī tārīpha dīndā āhini aiṁ pō’i jadahiṁ kamu nikarī vēndō āhē ta puchandā bhī na āhini. kāthē kāthē ta paḍhiyala likhiyala tabakē mārē bhī vañē athō.

hāṇa pākistāna mēṁ svāta ghāṭī mēṁ sabhya samāja jē mathōṁ hamalē jūṁ khabaruṁ acani athūṁ. hika patrakāra khē mārē viyō. hairānī jī gāl’hi īhā āhē ta māṇahuni hina hādasē jē khilāpha julūsa ta kaḍhiyō para majahabī kānūna lāgū karaṇa jō virōdha kōnha kayō. ihēṁ laga athō ta pākistāna mēṁ kō bhī māṇhū majahabī kānūna lāgū karaṇa jō virōdha kōnha karē athō. īhā hairānī’a jī gāl’hi āhē. jaḍahiṁ hāṇa sabhinī na’aiṁ jamānē jē hisāba sāṁ kānūna āhini tā pō’i majahabī kānūna tē halaṇa jī gāl’hi chō acē athī. chō cōrī aiṁ marḍara vāstē na’aiṁ jamānē mēṁ kō’ī bhī prāvadhāna na āhē? hika gāl’hi samajha mēṁ na acē athī ta majahabī kānūna sāṁ kahiṛō phāyadō āhē. īhēṁ lagē athō ta kucha māṇhū pahin̄jī tākata jē sahārē samāja jē hika his’sē khē gulāma ṭhā’iṇa mēṁ dilacaspī rakhandā āhini.

hika hindī aiṁ sindhī bhāṣā jē hindustānī blāgara jē nātē avhāṁ samajhāṁ athō ta bhārata aiṁ pākistāna jō hindī, sindhī,pan̄jābī, urdū, aiṁ paśtōṁ blāgara dēvānāgarī aiṁ arēbika lipi jō mōha chadē rōmana lipi’a mēṁē khyālani jō ādāna pradāna karani. asān̄jē hitē nārada, blāgavāṇī, ciṭṭhājagata aiṁ hindī blāga karē cāra phōrama āhini jātē hindī jā blāga disaṇa mēṁ īndā āhini. ihēṁ hī jāṇakāra blāga lēkhaka milī karē rōmana lipi mēṁ hika phōrama ṭhāhini. īhā sahī āhē ta ki paṛhaṇa mēṁ dikkata īndī āhē para khyālani jō ādāna pradāna mēṁ jēkō majō īndō uhō hunakhē ghaṭi karē chadīndō āhē. hū’aṁ gūgali jē ṭūlani lipi jī dīvāra khatma karē chadī āhē. huna dīhaṁ avhāṁ pahin̄jē hika dōsta khē dēvanāgarī mēṁ likhī arēbika lipi mēṁ ṭūla sāṁ badalē karē dēkhāriyō tō hunakhē paṛhaṇu acē payō. tadahiṁ muhin̄jē dila mēṁ khyāla āhiyō ta bhalā bhārata aiṁ pākistāna jā blāga lēkhaka lipi tē chō aṭikiyā payā āhini. hika bhōpāla jē bhā’u likhiyō ta muhiṅkhē arēbika lipi mēṁ hī likhaṇu khapē. lipi badalaṇa sāṁ sindhī khatma thī vēndī. hika bē javāba dinō tā tavhāṁ chō na hina likhiyala khē arēbika mēṁ ṭūla sāṁ chō na paṛhō athā? hina mā’ila hindī bhāṣā mēṁ ghaṇā’īṁ sindhī blāga āhini. pākistāna mēṁ vēṭhala sindhī bhā’ura śāyada īhō na jāṇadā āhini ki hindī blāga tē kētirā’ī sindhī blāga lēkhaka pahin̄jō nālō karē rahiyā āhini aiṁ uhē sindhī bhāṣā sē vāstē bhī dāḍhā sainsēṭiva āhini. bhārata jē pahirēṁ hindī phōrama khē śurū karaṇa vārē jītēndra caidharī’a khē kō’ī na bhulī saṅghandō āhē. uhē bi sindhī’a mēṁ likhaṇa vāstē taiyāra āhini. dēvī nāgarānī’a jā kamēn ta ghanin sindhina blāga tē dithā viyā āhini. uhē sindhī ain hindī binī mēṁ likhandī āhini. hē lēkhaka bhī hindī mēṁ lagātāri likhandō āhē. avhāṁ khē lipi khē vaṭhī kō’ī dilacaspī na āhē. avhān̄jō dhyāna kēvala khyālani jī pharōkhta sāṁ āhē.

hiku khyāla hamēśā īndō āhē ki sindhī kauma mēṁṁ kamu karaṇa jī jēkī tākata āhē hunakhē diṭhō vañē aiṁ lipi’a jē jhagaṛē khē hika tarapha rakhō.

tuhin̄jō aiṁ muhin̄jō khyāla hiku hujē
ta bhalā akharani jō hāla kāthē sujhē
bōlī sāṁ sabu samajhūṁ athā
lipi’a jō vicāra kārtha hujē
acō milījulī agita vadhūṁ
halaṇō gaḍu jaḍahiṁ man̄jila hika hujē.

कोई चैन सां न हली सघंदो आहेكُو’ِي كَِنَ سَام̇ نَ هَلِي سَگهَندُو َاهِي

َگَرَ كَهِم̇ مَان̣هُو’َ كهِي كُو’ِي پَرِيسَ́انَ هُجِي َامُ̇ ُهَا َارَامَ سَام̇ هُنَكهِي جهِيلَنَ̣ ڤَاستِي تَِيَارَ هُجِي تَ بِيَنِ مَان̣هُنِ كهِي ِهُو سَهَنُ كُونهَ تهِيندُو َاهِي. بِيَا مَان̣هُو ِيهِيم̇ سَمَجهَندَا َاهِنِ تَ ِهُو  تَ تهِي ڤِيُو پهَرِس́تُو َامُ̇ َسَام̇ تَ رَهِجِي ڤَيَاسِي سِي مَامُولِي ِنسَانَ. سَبُ هُنَكهِي كَڤَنَ̣  لَگَندَا َاهِنِ-‘‘بهَا’ِي، مَتهَام̇ ڤَارِي كهِي مَنَا’ِ. نَ َتهِي مَنِّي تَ پُكهَ گَكهِ كَرِ. هَلُ َسَام̇ تُهِن̇كهِي هِكَ سَيَانِ̣ي ڤَطِ ڤَطهِي هَلَ’ُوم̇ َتهَا. َرِي كَدِي َللَاهَ جِي نَ لَگَندِي َاهِي تَ هِتِي سَيَانَ̣ام̇ گهَنَ̣ا’ِي َاهِنَ جِيكِي مُسِيبَتَنَ هُو هَلَ كَندَا َاهِنِ.’

كَهِن̇كهِي بَارَ نَ َاهِي. كَهِن̄جِي دهِي’َ جِي سَ́ادِي’َ مِيم̇ دُكهِيَا’ِي َسِي َتهِي. كَهِن̄جُو پُطَ بِيكَارَ ڤِيطهُو َاهِي. هَانِ̣ي ِهِي گَال’هِيُوم̇ تَ َامُ تهِي ڤَيُوم̇ َاهِنِ. هِنَ مِيم̇ جَاتِ يَا مَجَهَبَ جُو كُو’ِي پهَركَ نَ َاهِي. مُلكَ كَاهِي ِهُو هُجِي يَا ُهُو. سَبَ مَان̣هُنِ كَا مَامَلَا هِكَ جَهِرَ̣ا َاهِنِ. كَڤَنَ̣ ڤَاستِي هَرَ مَجَهَبَ مِيم̇ سَيَانَ̣ام̇ َاهِنِ. ُهِي لَگَلَ َاهِنِ مَان̣هُنِ جِي مُسِيبَتَنَ جُو هَلَ كَرَنَ̣ ڤَاستِي.

مُهِن̄جَا ڤِكَارَ بِلكُلَ َلَگَ َاهِي. مَام̇ كَڤَندُو َاهِيَام̇ تَ سَبَ بهَگَڤَانَ يَا َللَاهَ جُو طهَهَيَلُ َاهِي. سَمُوم̇ ِيندُو تَ بَارَ تهِيندُو. نَ تهِيَنِ̣يم̇ تَ نَ تهِيندُو. دهِي’َ جِي سَ́ادِي تهِي ڤِيندِي. دِيبَ دِيَنَ̣ ڤَطهَنَ̣ كَرِي ِهَا دَاضهِي َُكهِي تهِي ڤَيِي َاهِي پَرَ ِيهَا َسَام̇ مَان̣هُنِ جِي گَلَتِي َاهِي هِنَ كَككَرَ مِيم̇ سَبهِنِي جَا پُطَ ُطهَ تهِي ڤِيَا َاهِنَ پَرَ هُنَنِ جِي سَ́ادِي نَ َتهِي تهِي. كَهِم̇ جُو پُطَ ڤِيطهُو هُجِي هُنَكهُوم̇ پُكهُ -‘‘بهَا’ِي پُطَ جِي سَ́ادِي كُونهَ كَرِي َتهُو’’

كَڤَندُڤَ-‘‘كُو’ِي سُطهِي كهُوكَرِي هُجِي تَ بُدهَا’ِ.
سُطهِي يَانِ مَالَ پَانِي’َ ڤَارِي گهَرَ جِي. هُنَتِي بِ نَكهَرَا. كهُوكَرِي’َ كهِي َن̇گِيرَجِي ِيندِي َاهِي. گهَرَ جُو كَمُ كَارَنَ̣ ِيندُو َاهِي يَا ڤَرِي پَن̣ضهِيَلَ لِكهِيَلَ َاهِي. مَتَلَبَ مُوركهَتَا جُوم̇ گَال’هِيُوم̇. جَهِم̇ سِندهِي’َ جِي نَالِي تِي تَڤهَام̇ رِس́تُو كَرَنَ̣ ڤَ´ُ̔و َتهَا ُهَا ِيندِي َاهِي يَا نَ-ِهُو كَدَهِم̇ نَ پُكهَندَا َاهِنِ كِ سِندهِي مِيم̇ گَالَاهِنُ̣ ِيندَا َاهِي يَا نَ. پَرَ هِنَ بَارِي مِيِيم̇ ڤَرِي بِي كَضِي لِكهَندُسِ
پُطَ جِي بِيكَارِي بهِي سَمَجهَ مِيم̇ ِيندِي َاهِي. جِيكِي پَِسِي ڤَارَ َاهِنَ هُنَجِي ڤَاستِي كَمَ كَرَنَ̣ ڤَارُو ِنسَانَ تَ َاهِي هِي نَ. كهُونَ كُوسَنَ̣ ڤَاستِي سَبَ طهَيِي ڤِيَا َاهِنِ. سَ́رِيرَ سَام̇ مِيهَنَتَ كَرَنَ̣ ڤَارَنِ كهِي تَ مَان̣هُو ِيهِيم̇ سَمَجهَندَا َاهِنِ كِ ُهُو ِنسَانَ هِي كُونهَ  َاهِي. هِنَ كَانَ̣ جِيكُو پَر̣هِي لِكهَ ڤَ´ِ̔ي َتهُو ُهُو مِيهَنَتَ كَرَنَ̣ ڤَاستِي سُوسِي هِي نَ َتهُو كهُوجُو هِكُ تَ هُنَ مَمِ̇يم̇ ِججَتَ كُونهَ َاهِي بِيُو پَِسُو بِ كُو’ِي ِيمَانَدَارِي سَام̇ نَ دِيندُو َاهِي. نَتِيجُو گَرِيبَ جَا بَارَ پَر̣هِي تَا ڤَنَّنِ َتهَا پَرَ هُنَنِ جِي ڤَاستِي رُوجَگَارَ نَ َاهِي.

پَرَ ِيهِي دُنِيَاڤِي پَرِيسَ́انِيَام̇ َاهِنِ َامُ̇ سَمَيَ جِي هِسَابَ سَا دُورَ تهِي ڤِيندِيُوم̇ َاهِنِ
پَرَ مَان̣هُو’َ كهِيَا كَِنَ كُونهَ َاهِي. ُهُو ڤَطهَنَ̣ بهِي كَاهِي تَ بِيَا مَان̣هُو بَِسِينَ تهِي ڤِيندَا َاهِنِ. بهَا’ِي ِهِيم̇ كِيمَ̇ تهِيم̇ سَگهَندُو َاهِي تَ َسَام̇ هَِرَانَ هُوجُوم̇ َامُ̇ ِهُو مَجِي سَام̇ ڤِيطهُو َاهِي. هِيضِي هَلِيم̇ َتهُو يَا هُودِي هَلِي َتهِي. هَانَ̣ هِتِي َگَرَ مَردَ تَِيَارَ نَ َاهِي تُو مَان̣هُوم̇ هُنَجِي جَالَ كِي كَڤَندَا َاهِنِ-‘‘تُهِن̄جِي مُرِسَ كِي تَ پَرَڤَاهَ هِي نَ َاهِي.’

جَالَ سِللَا’ِيندِي تَ مَجَبُورَ مَردَ بهِي ڤِيندُو َاهِي. كَاتهِي مَا’ِي نَ مَ´ِ̔ي تَ بهَاَِِ̔ كِي ڤَطهَندَا َاهِنِ. هِنَ ِلَاكِي مِيم̇ هِيضَا مَسَ́هُورَ پِيرَ پهَكِينَ َاهِنَ پَرَ تَدَهِم̇ بهِي گَرِيبِي َامُ̇ بِيكَارِي َاهِي. بِي’ِيمَانِي َاهِي. كهُو َاهِي بهَا’ِي. جَڤَابَ مِلَندُڤَ سَمبهَ’ِي سَ́رَنَ̣ نَ َتهَا ڤَطهَنِ هِنَ كَانَ̣ َاهِي. ِيهَا بِيڤَكُوپهِي گَال’هِ َاهِي.

بَاكِي ڤَرِي كَضَهِم̇ لِكهَندُوسِ. هَالِي ِيتِرُو هِي طهِيكَ َاهِي. تَڤهَام̇ كَمِين̣طَ لِكهُو تَ رُومَنَ لِپِ مِيم̇ لِكهِجُو كهُو جُو َڤهَام̇ هُنَكهِيم̇ َرِيبِكَ طُولَ سَام̇ بهِي نَ تَڤهَام̇ جُو لِكهِيَلِ نَ پَر̣هِي سَگهِيَا َاهِيَام̇. َِم̇ لِكهَا’ِنَ̣ كَاهِيُو َتهَا تَ كَمِين̣طَ جَرُورَ دِيجُو. كهُو جُو پَتُو كِيمَ̇ پَيِي كِ تَڤهَان̄جِي گَال’هِ سَمَجهَ مِيم̇ َسِي َتهِي يَا نَ. تَڤهَام̇ هِنَ لَا’ِنَنِ لِكهَنَ̣ ڤَارِي كِي مَامُولِي نَ سَمَجهُو. هِندِي’َ مِيم̇ تَ نَالُو َاهِي سِندهِي’َ مِيم̇ گهَطِ نَ بِيهُدُوسِ. سَ́رتَ ِيهَا َاهِي تَ مُهِن̄جِي مَنَ كِي ڤَدهَايُو.

अगर कहिं माण्हूअ खे कोई परेशान हुजे आंउ उहा आराम सां हुनखे झेलण वास्ते तैयार हुजे त बियनि माण्हुनि खे इहो सहनु कोन्ह थींदो आहे। बिया माण्हू ईहें समझंदा आहिनि त इहो  त थी वियो फरिश्तो आंउ असां त रहिजी वयासे से मामूली इंसान। सबु हुनखे चवण  लगंदा आहिनि-‘‘भाई, मथां वारे खे मनाइ। न अथे मञे त पुछ गछि करि। हलु असां तुहिंखे हिक सयाणे वटि वठी हलऊं अथा। अरे कदी अल्लाह जी न लगंदी आहे त हिते सयाणां घणाई आहिन जेके मुसीबतन हो हल कंदा आहिनि।’

कहिंखे बार न आहे। कहिंजे धीअ जी शादीअ में दुखियाई अचे अथी। कहिंजो पुट बेकार वेठो आहे। हाणे इहे गाल्हियूं त आमु थी वयूं आहिनि। हिन में जाति या मजहब जो कोई फर्क न आहे। मुल्क चाहे इहो हुजे या उहो। सब माण्हुनि का मामला हिक जहिड़ा आहिनि। चवण वास्ते हर मजहब में सयाणां आहिनि। उहे लगल आहिनि माण्हुनि जी मुसीबतन जो हल करण वास्ते।

मुहिंजा विचार बिल्कुल अलग आहे। मां चवंदो आहियां त सब भगवान या अल्लाह जो ठहयलु आहे। समों ईंदो त बार थींदो। न थियणें त न थींदो। धीअ जी शादी थी वेंदी। देब दियण वठण करे इहा दाढी औखी थी वयी आहे पर ईहा असां माण्हुनि जी गलती आहे हिन चक्कर में सभिनी जा पुट उठ थी विया आहिन पर हुननि जी शादी न अथी थे। कहिं जो पुट वेठो हुजे हुनखों पुछु -‘‘भाई पुट जी शादी कोन्ह करे अथो’’

चवंदुव-‘‘कोई सुठी छोकरी हुजे त बुधाइ।
सुठी यानि माल पानीअ वारे घर जी। हुनते बि नखरा। छोकरीअ खे अंगे्रजी ईंदी आहे। घर जो कमु कारण ईंदो आहे या वरी पंढि़यल लिखियल आहे। मतलब मूर्खता जूं गाल्हियूं। जहिं सिंधीअ जे नाले ते तव्हां रिश्तो करण व´ो अथा उहा ईंदी आहे या न-इहो कदहिं न पुछंदा आहिनि कि सिंधी में गालाहिणु ईंदा आहे या न। पर हिन बारे मेें वरी बे कडी लिखंदुसि
पुट जी बेकारी भी समझ में ईंदी आहे। जेके पैसे वार आहिन हुनजे वास्ते कम करण वारो इंसान त आहे ही न। खून चूसण वास्ते सब ठयी विया आहिनि। शरीर सां मेहनत करण वारनि खे त माण्हू ईहें समझंदा आहिनि कि उहो इंसान ही कोन्ह  आहे। हिन काण जेको पढ़ी लिख व´े अथो उहो मेहनत करण वास्ते सोचे ही न अथो छोजो हिकु त हुन मंें इज्जत कोन्ह आहे बियो पैसो बि कोई ईमानदारी सां न दींदो आहे। नतीजो गरीब जा बार पढ़ी ता वञनि अथा पर हुननि जे वास्ते रोजगार न आहे।

पर ईहे दुनियावी परेशानियां आहिनि आंउ समय जे हिसाब सा दूर थी वेंदियूं आहिनि
पर माण्हूअ ख्ेा चैन कोन्ह आहे। उहो वठण भी चाहे त बिया माण्हू बैचेन थी वेंदा आहिनि। भाई इहें कींअ थीं सघंदो आहे त असां हैरान हूजूं आंउ इहो मजे सां वेठो आहे। हेडे हलें अथो या होदे हले अथे। हाण हिते अगर मर्द तैयार न आहे तो माण्हूं हुनजी जाल के चवंदा आहिनि-‘‘तुहिंजे मुरिस के त परवाह ही न आहे।’

जाल चिल्लाईंदी त मजबूर मर्द भी वेंदो आहे। काथे माई न म´े त भाइै के वठंदा आहिनि। हिन इलाके में हेडा मशहूर पीर फकीन आहिन पर तदहिं भी गरीबी आंउ बेकारी आहे। बेईमानी आहे। छो आहे भाई। जवाब मिलंदुव संभई शरण न अथा वठनि हिन काण आहे। ईहा बेवकूफी गाल्हि आहे।

बाकी वरी कडहिं लिखंदूसि। हाली एतिरो ही ठीक आहे। तव्हां कमेंट लिखो त रोमन लिपि में लिखिजो छो जो अव्हां हुनखें अरेबिक टूल सां भी न तव्हां जो लिखियलि न पढ़ी सघिया आहियां। ऐं लिखाइण चाहियो अथा त कमेंट जरूर दीजो। छो जो पतो कींअ पये कि तव्हांजे गाल्हि समझ में अची अथी या न। तव्हां हिन लाइननि लिखण वारे के मामूली न समझो। हिंदीअ में त नालो आहे सिंधीअ में घटि न बीहुदूसि। शर्त ईहा आहे त मुहिंजे मन के वधायो।
agara kahiṁ māṇhū’a khē kō’ī parēśāna hujē āṁu uhā ārāma sāṁ hunakhē jhēlaṇa vāstē taiyāra hujē ta biyani māṇhuni khē ihō sahanu kōnha thīndō āhē. biyā māṇhū īhēṁ samajhandā āhini ta ihō  ta thī viyō phariśtō āṁu asāṁ ta rahijī vayāsē sē māmūlī insāna. sabu hunakhē cavaṇa  lagandā āhini-‘‘bhā’ī, mathāṁ vārē khē manā’i. na athē mañē ta pucha gachi kari. halu asāṁ tuhiṅkhē hika sayāṇē vaṭi vaṭhī hala’ūṁ athā. arē kadī allāha jī na lagandī āhē ta hitē sayāṇāṁ ghaṇā’ī āhina jēkē musībatana hō hala kandā āhini.’

kahiṅkhē bāra na āhē. kahin̄jē dhī’a jī śādī’a mēṁ dukhiyā’ī acē athī. kahin̄jō puṭa bēkāra vēṭhō āhē. hāṇē ihē gāl’hiyūṁ ta āmu thī vayūṁ āhini. hina mēṁ jāti yā majahaba jō kō’ī pharka na āhē. mulka cāhē ihō hujē yā uhō. saba māṇhuni kā māmalā hika jahiṛā āhini. cavaṇa vāstē hara majahaba mēṁ sayāṇāṁ āhini. uhē lagala āhini māṇhuni jī musībatana jō hala karaṇa vāstē.

muhin̄jā vicāra bilkula alaga āhē. māṁ cavandō āhiyāṁ ta saba bhagavāna yā allāha jō ṭhahayalu āhē. samōṁ īndō ta bāra thīndō. na thiyaṇēṁ ta na thīndō. dhī’a jī śādī thī vēndī. dēba diyaṇa vaṭhaṇa karē ihā dāḍhī aukhī thī vayī āhē para īhā asāṁ māṇhuni jī galatī āhē hina cakkara mēṁ sabhinī jā puṭa uṭha thī viyā āhina para hunani jī śādī na athī thē. kahiṁ jō puṭa vēṭhō hujē hunakhōṁ puchu -‘‘bhā’ī puṭa jī śādī kōnha karē athō’’

cavanduva-‘‘kō’ī suṭhī chōkarī hujē ta budhā’i.
suṭhī yāni māla pānī’a vārē ghara jī. hunatē bi nakharā. chōkarī’a khē aṅgērajī īndī āhē. ghara jō kamu kāraṇa īndō āhē yā varī paṇḍhiyala likhiyala āhē. matalaba mūrkhatā jūṁ gāl’hiyūṁ. jahiṁ sindhī’a jē nālē tē tavhāṁ riśtō karaṇa va´̔ō athā uhā īndī āhē yā na-ihō kadahiṁ na puchandā āhini ki sindhī mēṁ gālāhiṇu īndā āhē yā na. para hina bārē mēēṁ varī bē kaḍī likhandusi
puṭa jī bēkārī bhī samajha mēṁ īndī āhē. jēkē paisē vāra āhina hunajē vāstē kama karaṇa vārō insāna ta āhē hī na. khūna cūsaṇa vāstē saba ṭhayī viyā āhini. śarīra sāṁ mēhanata karaṇa vārani khē ta māṇhū īhēṁ samajhandā āhini ki uhō insāna hī kōnha  āhē. hina kāṇa jēkō paṛhī likha va´̔ē athō uhō mēhanata karaṇa vāstē sōcē hī na athō chōjō hiku ta huna maṁēṁ ijjata kōnha āhē biyō paisō bi kō’ī īmānadārī sāṁ na dīndō āhē. natījō garība jā bāra paṛhī tā vañani athā para hunani jē vāstē rōjagāra na āhē.

para īhē duniyāvī parēśāniyāṁ āhini āṁu samaya jē hisāba sā dūra thī vēndiyūṁ āhini
para māṇhū’a khēā caina kōnha āhē. uhō vaṭhaṇa bhī cāhē ta biyā māṇhū baicēna thī vēndā āhini. bhā’ī ihēṁ kīṁa thīṁ saghandō āhē ta asāṁ hairāna hūjūṁ āṁu ihō majē sāṁ vēṭhō āhē. hēḍē halēṁ athō yā hōdē halē athē. hāṇa hitē agara marda taiyāra na āhē tō māṇhūṁ hunajī jāla kē cavandā āhini-‘‘tuhin̄jē murisa kē ta paravāha hī na āhē.’

jāla cillā’īndī ta majabūra marda bhī vēndō āhē. kāthē mā’ī na ma´̔ē ta bhāi̔ai kē vaṭhandā āhini. hina ilākē mēṁ hēḍā maśahūra pīra phakīna āhina para tadahiṁ bhī garībī āṁu bēkārī āhē. bē’īmānī āhē. chō āhē bhā’ī. javāba milanduva sambha’ī śaraṇa na athā vaṭhani hina kāṇa āhē. īhā bēvakūphī gāl’hi āhē.

bākī varī kaḍahiṁ likhandūsi. hālī ētirō hī ṭhīka āhē. tavhāṁ kamēṇṭa likhō ta rōmana lipi mēṁ likhijō chō jō avhāṁ hunakhēṁ arēbika ṭūla sāṁ bhī na tavhāṁ jō likhiyali na paṛhī saghiyā āhiyāṁ. aiṁ likhā’iṇa cāhiyō athā ta kamēṇṭa jarūra dījō. chō jō patō kīṁa payē ki tavhān̄jē gāl’hi samajha mēṁ acī athī yā na. tavhāṁ hina lā’inani likhaṇa vārē kē māmūlī na samajhō. hindī’a mēṁ ta nālō āhē sindhī’a mēṁ ghaṭi na bīhudūsi. śarta īhā āhē ta muhin̄jē mana kē vadhāyō.

पहिंजे मन जी कहिंख छा चवांپَهِن̄جِي مَنَ جِي كَهِن̇كهَ كهَا كَڤَام̇م̇

پَهِن̄جِي مَنَ جِي كَهِن̇كهَ كهَا كَڤَام̇م̇
هَرَ كُو’ِ پَهِن̄جِي تَكَلِيپهَنَ مِيم̇ َاهِي
كَهِن̄جُو دَردَ ڤَدهَا’ِي كهَا كَندُسِ َڤهَام̇
هَرَ كُو’ِي بهَطَكِي تُو  هِيدِي هُوضِي
پَهِن̄جِي مَنَ جِي ڤَاطَ كُونهَ ڤَطهِي َتهُو
جِيكُو َاهِي َكِيلُو َسَان̄جُو سَاتهِي
هُنَكهِي دِسِي كُونهَ َتهُو
بَاهِرِ  گُول’هِي تُو سُكهَ
جِي’َم̇ بَاجَارَ مِيم̇ ڤَطهِي ِيندُو
َامُ̇ تهِي ڤِيندَسِ  سَبَ دَردَ سَڤَام̇

 

pahin̄jē mana jī kahiṅkha chā cavāṁṁ
hara kō’i pahin̄jī takalīphana mēṁ āhē
kahin̄jō darda vadhā’ē chā kandusi avhāṁ
hara kō’ī bhaṭakē tō  hēdē hōḍē
pahin̄jē mana jī vāṭa kōnha vaṭhē athō
jēkō āhē akēlō asān̄jō sāthī
hunakhē disē kōnha athō
bāhiri  gōl’hē tō sukha
jī’aṁ bājāra mēṁ vaṭhī īndō
āṁu thī vēndasi  saba darda savāṁ

पहिंजे मन जी कहिंख छा चवां
हर कोइ पहिंजी तकलीफन में आहे
कहिंजो दर्द वधाए छा कंदुसि अव्हां
हर कोई भटके तो  हेदे होडे
पहिंजे मन जी वाट कोन्ह वठे अथो
जेको आहे अकेलो असांजो साथी
हुनखे दिसे कोन्ह अथो
बाहिरि  गोल्हे तो सुख
जीअं बाजार में वठी ईंदो
आंउ थी वेंदसि  सब दर्द सवां

كهَا هِيمَ̇م̇ كَمُ هَلِي ڤِيندُو chā hīṁaṁ kamu halī vēndō छा हींअं कमु हली वेंदो

َاكهِرَ مُهِن̇كهِي ُهُو طُولَ مِلِي ڤِيُوم̇ جَهِن̇كهِيم̇ هِيدَنَ دِينهَنِ كهِي گَال’هِيَام̇ پَيُو. ِهُو طُلَ دِيڤَانَاگَرِي’َ مِيم̇ لِكهِي كَرِي هُنَكهِي َرِيبِكَ لِپِ مِيم̇ مَرَنَ̣ مِيم̇ مَدَدَ كَندَا َاهِي. هِنَ جُو نَتِيجُو كِيمَ̇م̇ َاهِي ِيهُو تَ پَر̣هَنَ̣ ڤَارَا هِي بُدهَا’َِ سَن̇گهَندَا َاهِنِ. مُهِن̄جِي هِندِي’َ جِي هِكَ دُوستَ بلَاگَرَ َنُنَادَ سِنهَ ِيهُو طُولَ دِنُو َاهِي. هَانِ̣ي َڤهَام̇ دِيڤَنَاگَرِي’َ مِيم̇ لِكهِي كَرِي َرِيبِكَ َِم̇ رُومَنَ مِيم̇ بهِي پُوسطَ رَكهَندُسِ. هَانِ̣ي جِيكِي بهَا’ُرَ َِم̇ بهِينَ̣ هِنَكهِيم̇ پَر̣هِي تَ بُدهَايِي تَ هُنَكهِي پَر̣هَنَ̣ َسِي َتهُو يَا نَ! هَا ِهُو بِ بُدهَايُو كِ جَهِم̇ َكهَرَ جِي هِيطهُوم̇ دَندَا ِيندُو َاهِي ُهُو رُومَنَ مِيم̇ كِي’َم̇ ِيندَا َاهِنِ تَ پُو’ِ هُنَجُو ِلَاجَ بهِي تهِي ڤِيندُو. دِيڤَنَاگَرِي’َ مِيم̇ تَ َن̣ضَرَ لَا’ِينَ سَام̇ ِيهُو كَمَ هَلَا’ِي ڤِيندُو َاهِي پَرَ جَدَهِم̇ َرِيبِكَ مِيم̇ هِنَكهِيم̇ كَندُسِ تَ تهِي پَهِرِيُوم̇ لِيطِنَ كَرَنُ̣وم̇ پَڤَندُو هِنَ كَارَنَ̣ تهِي سَگهِي َتهُو تَ دَندِي ڤَارَا َكهَرَ سَهِي نَ َكَنِ. بِي گَال’هِ تَ تَڤهَام̇ پَهِن̄جِي گَال’هِ رُومَنَ مِيم̇ لِكهَنِ تَ سُطهُو كهُو جُو َڤهَام̇ دِطهُو تَ ُهَا طُلَ َرِيبِكَ كِي هِندِي مِيم̇ كَرَنَ̣ مِيم̇ ڤَدهِيكَ مَدَدَ نَ كَرِي َتهُو.

َگَرَ هِي تَڤهَام̇ كهِي پَر̣هَنَ̣ مِيم̇ َسِي َتهُو تَ ِيهُو سَمَجهُو كِ هِنَتِي هَانَ̣ بِيُوم̇ سُطهِيُوم̇ پُوسطَام̇ بهِي لِكهَندُسِ

دِيپَكَ بهَارَتَدِيپَ

ākhira muhiṅkhē uhō ṭūla milī viyōṁ jahiṅkhēṁ hēdana dīnhani khē gāl’hiyāṁ payō. ihō ṭula dēvānāgarī’a mēṁ likhī karē hunakhē arēbika lipi mēṁ maraṇa mēṁ madada kandā āhē. hina jō natījō kīṁaṁ āhē īhō ta paṛhaṇa vārā hī budhā’ai saṅghandā āhini. muhin̄jē hindī’a jē hika dōsta blāgara anunāda sinha īhō ṭūla dinō āhē. hāṇē avhāṁ dēvanāgarī’a mēṁ likhī karē arēbika aiṁ rōmana mēṁ bhī pōsṭa rakhandusi. hāṇē jēkē bhā’ura aiṁ bhēṇa hinakhēṁ paṛhē ta budhāyē ta hunakhē paṛhaṇa acē athō yā na! hā ihō bi budhāyō ki jahiṁ akhara jē hēṭhōṁ dandā īndō āhē uhō rōmana mēṁ kī’aṁ īndā āhini ta pō’i hunajō ilāja bhī thī vēndō. dēvanāgarī’a mēṁ ta aṇḍara lā’īna sāṁ īhō kama halā’ē vēndō āhē para jadahiṁ arēbika mēṁ hinakhēṁ kandusi ta thī pahiriyōṁ lēṭina karaṇōṁ pavandō hina kāraṇa thī saghē athō ta dandē vārā akhara sahī na acani. bī gāl’hi ta tavhāṁ pahin̄jī gāl’hi rōmana mēṁ likhani ta suṭhō chō jō avhāṁ diṭhō ta uhā ṭula arēbika kē hindī mēṁ karaṇa mēṁ vadhīka madada na karē athō.

agara hē tavhāṁ khē paṛhaṇa mēṁ acē athō ta īhō samajhō ki hinatē hāṇa biyūṁ suṭhiyūṁ pōsṭāṁ bhī likhandusi.

Deepak Bharatdeep

आखिर मुहिंखे उहो टूल मिली वियों जहिंखें हेदन दींहनि खे गाल्हियां पयो। इहो टुल देवानागरीअ में लिखी करे हुनखे अरेबिक लिपि में मरण में मदद कंदा आहे। हिन जो नतीजो कींअं आहे ईहो त पढ़ण वारा ही बुधाऐ संघंदा आहिनि। मुहिंजे हिंदीअ जे हिक दोस्त ब्लागर अनुनाद सिंह ईहो टूल दिनो आहे। हाणे अव्हां देवनागरीअ में लिखी करे अरेबिक ऐं रोमन में भी पोस्ट रखंदुसि। हाणे जेके भाउर ऐं भेण हिनखें पढ़े त बुधाये त हुनखे पढ़ण अचे अथो या न! हा इहो बि बुधायो कि जहिं अखर जे हेठों दंदा ईंदो आहे उहो रोमन में कीअं ईंदा आहिनि त पोइ हुनजो इलाज भी थी वेंदो। देवनागरीअ में त अंडर लाईन सां ईहो कम हलाए वेंदो आहे पर जदहिं अरेबिक में हिनखें कंदुसि त थी पहिरियों लेटिन करणों पवंदो हिन कारण थी सघे अथो त दंदे वारा अखर सही न अचनि। बी गाल्हि त तव्हां पहिंजी गाल्हि रोमन में लिखनि त सुठो छो जो अव्हां दिठो त उहा टुल अरेबिक के हिंदी में करण में वधीक मदद न करे अथो।

अगर हे तव्हां खे पढ़ण में अचे अथो त ईहो समझो कि हिनते हाण बियूं सुठियूं पोस्टां भी लिखंदुसि

दीपक भारतदीप

naen saal te bhaaee koyee sindhi tool bbudhaayo नएं साल ते भाई कोयी सिन्धी टूल बुधायो

َنِيَام̇ نَ’ُوم̇ سَالَ َاهِيُو كُونهَ پَرَ كَارُوم̇ تَرَفَ گُورَ مَسِي رَهِيُو َاهِي-جِي’َم̇ كِ ڤَرِي َگَلِي سَالَ نَ ِيندُو. ِيهَا گَالِهَ َاهِي تَ مَانَ̣هُوم̐ جِي دِلَ مِيم̇ جِيكِي جَجَبَاتَ َاهِنِ ُنهَانِنَ جُو ڤيَاپَارَ تهِيَنَ̣ لَگُو َاهِي. هَالَتَ ِيهِي تهِي ڤِيَا َاهِنِ تَ كُكهَ مَانَ̣هُنِ ڤَطِ َنَاپ-سَ́نَاپَ پَِسُو َاهِي ِيم̇ هِكَ تَرَفَ گَرِيبَنِ جِي جَمَاتَ َاهِي. َسَام̇ كَڤَندَا َاهِيُوم̇ كِ َاسَان̄جُو هِكُ كَلكَرَ َاهِي پَرَ كهَا هَانِ̣ي ُهُو كَهِن̇كهِي دِسَانَ̣ مِيم̇ َسِي َتهُو. هِي ڤِيسطَرنَ كَلكَرَ َاهِي پَرَ كهَا سِرفَ ِيهُو هِي َاهِي. طهِيكَ سَبَ ُهِي كَلكَرَ دهَارِي ڤَطهَنِ پَرَ پُو’ِ ڤَرِي پَهِن̄جِي كَلكَرَ كهِي نَ دِسَنِ. پَرَ سَ́ادِيُوم̇ كَندَا تَ پَهِن̄جُو كَلكَرَ ِيم̇ سَ́ادِ’َ كهُوم̇ پُو’ِ گهَرُ ِيم̇ گهَرَڤَارِي پَهِن̄جِي كَلكَرَ جِي هِسَابَ سَام̇ هَلِي. نَالَا بِ ڤَرِ هُنَنِ جِي هِسَابَ سَام̇ رَكهُو نَ ! َڤهَام̇ ُهُو سَ́كهسَ َاهِيَام̇ جِيكُو كَڤَندُو َاهِي تَ ‘كَهِن̄جِ مَتهُوم̇ پَهِجُو مَجَهَبَ ِيم̇ كَلكَرَ جَبَرَدَستِي نَا رَكهَنَ̣ كهَپِي. نَ هِي هِن تَرَهَ جِي هَركَتُنَ كهِي رُوكَنَ̣ ڤَاستِي مَجَهَبَ ِيم̇ كَانُونَ جُو ِستِيمَالَ كَرَنُ̣ كهَپِي. هِن ڤَاستِي تَ مَانَ̣هُنِ مِيم̇ جَاگرَتِ َكَنَ̣ كهَپِي. ُهَا جِم’مِيدَارِي سَمَاجَ سِي سَمَجهَدَارَ تَبَكِي كهِي كهَنَ̣نُ̣ كهَپِي. پَهِن̄جِي كَلكَرَ جِي بَارِي مِيم̇ پَهِن̄جِي ببَارَنِ كهِي ببُدهَايُو تَ هُنَنِ كهِي كهَبَرَ پَ’ِي تَ هُنَجِي كهَا تَاكَتَ َاهِي.
—————————————

aniyaan naon saal aahiyo konha par charon taraf gor machi rahiyo aahe-jeean ki varee agale saal n eendo. eehaa gaalih aahe ta manhoon je dil men jaike jajabaat aahini unhahi jo vyaapaar thiyann lago aahe. haalat eehe thee vayaa aahini ta kuchh manhunin vati anaap-shanaap paiso aahe en hik taraf gareebani ji vadee jaamaat aahe. asaan chavnadaa aahiyoon ki aasaanjo hiku kalchar aahe par chhaa hanne uho kahinkhe disan men ache atho. he westarn kalchar aahe par chhaa sirf eeho hee aahe. theek sab uhe kalchar dhare vathani par poe vari pahinje kalhcar khe n ddisan. par n shaadiyoon kandaa ta pahinjo kalckar en shaadia khon poe gharu en gharvaari pahinje kalchar je hisaab saan hale. nalaa bi vari hunani je hisaab saan rkho n ! avhaan uho shkhs aahiyaan jeko chavando aahe ta ‘kahinje mathon pahijo majahab en kalchar jaabardastee na rakhanu khape. n hee hin tarah jee harkatun khe rokan vaaste majhab en kanuna jo istemaal karanu khape. hin vaaste ta manhuni men jaagrati achan khape. uhaa jimmedaari samaaj se samajhdaar tabke khe khannannu khape. pahinje kalchar je baare men pahinje bbaarani khe bbudhaayo ta hunani khe khabar pae t hunji chhaa takat aahe.

muhihkh ddukh aahe ta hedaa maanhoon sindhi arbi lipi men likhan athaa par muhinkhe koyee tool n bbudhaaye atho. bhaaee lipi hee t badalni aahe. avhaan hindi men likhee kar hunkhe gurumukhi, tamil en telgu men badle saghaa atho-chho jo likhiyo ta angreji men hee to vanye. bbolee jo ta koyee lafdo aahe hee n! karanon ta bas eeho aahe n ki he jeko likhiyo aahe hunkhe sindhi tool men khani vaniyaanaa.

in devnaagari
——————

अनियां नओं साल आहियो कोन्ह पर चारों तरफ़ गोर मची रहियो आहे-जीअं कि वरी अगले साल न ईंदो। ईहा गालिह आहे त माणहूँ जे दिल में जेके जजबात आहिनि उन्हानिन जो व्यापार थियण लगो आहे। हालत ईहे थी विया आहिनि त कुछ माणहुनि वटि अनाप्-शनाप पैसो आहे एं हिक तरफ़ गरीबनि जी जमात आहे। असां चवन्दा आहियूं कि आसांजो हिकु कल्चर आहे पर छा हाणे उहो कहिंखे दिसाण में अचे अथो। हे वेस्टर्न कल्चर आहे पर छा सिर्फ़ ईहो ही आहे। ठीक सब उहे कल्चर धारे वठनि पर पोइ वरी पहिंजे कल्चर खे न दिसनि। पर शादियूं कंदा त पहिंजो कल्चर एं शादिअ खों पोइ घरु एं घरवारी पहिंजे कल्चर जे हिसाब सां हले। नाला बि वरि हुननि जे हिसाब सां रखो न ! अव्हां उहो शख्स आहियां जेको चवंदो आहे त ‘कहिंजि मथों पहिजो मजहब एं कल्चर जबरदस्ती ना रखण खपे। न ही हिन् तरह जी हर्कतुन खे रोकण वास्ते मजहब एं कानून जो इस्तेमाल करणु खपे। हिन् वास्ते त माणहुनि में जाग्रति अचण खपे। उहा जिम्मेदारी समाज से समझदार तबके खे खणणु खपे। पहिंजे कल्चर जे बारे में पहिंजे ब्बारनि खे ब्बुधायो त हुननि खे खबर पए त हुनजी छा ताकत आहे।

मुहिंखे दुख आहे त हेदा माणहूँ सिन्धी अरबी लिपि में लिखन अथा पर मुहिंखे कोयी टूल न ब्बुधाये अथो। भाई लिपि ही त बदलणी आहे। अव्हां हिन्दी में लिखी करे हुनखे गुरुमुखी, तमिल एं तेल्गु में बद्ले सघा अथो-छो जो लिखियो त अंग्रेजी में ही तो वन्ये। ब्बोली जो त कोयी लफ़डो आहे ही न ! भाई कोई टूल ब्बुधायो. न त तव्हान हिन्दी जे हेदे वादे ब्लोगर जा सिन्धी में विचार न पढी सघंदो.

kahidi duniyaan thaahiyoon athaa कहिडी दुनिया ठाहियूं अथा

jaddhin asaan khyaal kandaa aahiyoon

taddhin pahinji duniyaan thaahiindaa aahiyoon

  hiku eendo aahe bbiyo vendohiku khyaal 

kaddi khyaalani jee duniyaan maan

bbaahiri nikree kare ddisaoon ta

pato paye kahidi duniyaan athaa thaahiyoon

he uddantaa pakhi

he ghumandaa aavaara jaanvar

bifikra ghumeen saghani payaa

agari asaan insaan hunani je

raste te rok n laggaayoon aa

aasaan chvaoon t uhe dharti te

bbojh aahini

ain uhe  chvani aasaan

insaan dhartee jaa dushman aahiyoon  

in devnagri

——————

जडहिं    असां ख्याल कंदा आहियूं
तद्हीं  पहिंजी दुनियां ठाहींदा  आहियूं
हिकु ईंदो आहे ब्बियो वेंदोहिकु ख्याल 
कदहिं  ख्यालनि जी दुनियां मां
ब्बाहिरि निकरी करे द्दिसऊं त
पतो पये कहिडी दुनियां अथा ठाहियूं

हे उड़न्दा पंखी
हे घुमंदा अवारा  जानवर
बिफ़िक्र घुमीं सघनि पया
अगरि असां इन्सान हुननि जे
रस्ते ते रोक न  लग्गायूं आ
आसां चवऊँ  त उहे धरती ते
ब्बोझ आहिनि
ऐं उहे  चवनि  आसां
इन्सान धरती जा दुश्मन आहियूं 

मुहिंजी कोशिश जारी आहे-muhinji koshish jaari aahe

hin maail sajji duniyna joon najriyoon pakistan je sindh ain sindhi ilakan te laggali aahini. chhojo jahidaa haal aahini unhasaan eehaa ggaalhi samajh men na achai athee ta hute shaanti keean theendi. sindh jo ilaako kaddahin duniyaan men pahinje sahine kalchar vaste jjaniyon vendo huyo ajju uton jee haalti disee kar sabhini khe takleef theendi aahe. avhaan ghanneen sindhi blogar jaa angreji men likhiyal blagar dithaa aahini eehen lagando aahe ta khaasi gaalhi ta kalchar ain bboli men aahe majhab men n aahe. majahb je kaani sindhu khe sabhini khaun vadheek naksaan pahunto aahe. asaan jee poori hadardi pahinje sindhin bhaaurani saan aahe aanoon duaa aahe ta sindi manhu khush rahani.

haane paakistaan jee kriket teem asaanje gwalior aayee huee. eeeho maich bhaart jeeetiyo. par haane maich men raandi jee raunak na rahee aahe. jeke maanhu maich disan viyaa huvaa uhe raandi n keval raandigar disan viyaa huvaa. ghannai manuhuni khe ta kriket jaa rool ain feelding jee pojishan je baare men bhee jjaan n huee. dhakkaa-mukkee thee so alaga. jaike disee aahiyaa unhani bhee kasam khaadi aahe t vari kaddahin kahin maich maich khe disan n vendaa. ghanani khe tikit vathee kare bhee andari n vanni dino viyo. haane unhani khe paisa vaapas vathani vaaste laaeen men beehon payo.

hede avnahnn sindhi tool lod kyaa par anaa taaneen paakistaanin bhaarani jaa blog padh n tho saghaan. he in kaani likhaa atho ta kuchh bhaaura muhinjo blog pahinje blog saan link kare vaithaa aahin tu uhe eeho n samajhni t avhaan heea laaen chhde viyo aahiyaan. hunani jo tool kamu n tho kare yaa muhihkhe samajh men n ache atho. koyee saral tool hue ain unhjo istemaal jo tareeko ache ta kuchh gaalhi aggit vadhe.

in devnaagri
————–
हिन माइल सज्जी दुनिया जूं नजरूं लगली आहिनि। छोजो जहिडा हाल आहिनि उन्हासां ईहा गाल्हि समझ में ना अचै अथी त हुते शांति कीअं थींदि। सिंध जो इलाको कद्दहिं दुनियां में पहिंजे सुहिंने कल्चर वास्ते जाणियों वेंदो हुयो अजू उतों जी हालति दिसी कर सभिनि खे तक्लीफ़ थींदि आहे। अव्हां घणनि सिन्धी ब्लोगर जा अंग्रेजि में लिखियल ब्लगर दिठा आहिनि ईहें लगंदो आहे त खासि गाल्हि त कल्चर ऐं बोली में आहे मजहब में न आहे। मजह्ब जे काणि सिंधु खे सभिनि खौं वधीक नुकसान पहुंतो आहे। असां जी पूरि हमदर्दी पहिंजे सिन्धिन भाउरनि सां आहे आऊं दुआ आहे त सिन्धी माणहू खुश रहनि।

हाणे पाकिस्तान जी क्रिकेट टीम असांजे ग्वालियर आयी हुई। इहो मैच भारत जीतियो । पर हाणे मैच में रांदि जी रौनक ना रही आहे। जेके माणहू मैच दिसन विया हुवा उहे. रांदि न केवल रांदिगर दिसन विया हुवा। घणाईं माणहनि खे त क्रिकेट जा रूल ऐं फील्डिंग जी पोजीशन जे बारे में भी जाण न हुई। धक्का-मुक्की थी सो अलग। जैके दिसी आहिया उन्हनिं भी कसम खादी आहे त वरि कद्दहिं कहिं मैच खे दिसन न वेंदा। घननि खे टिकिट वठी करे भी अंदरि न वनानी दिनो वियो। हाणे उन्हनिं खे पैसा वापस वठन वास्ते लाईं में बीहणो पयो।

हेदे अव्हाँ सिंधि टूल लोड क्यों पर अना ताईं पाकिस्तानिन भाउरनिन जा ब्लोग पढी न थो सघां। हे इन काणि लिखा अथो त कुछ भाउर मुहिंजो ब्लोग पहिंजे ब्लोग सां लिंक करे वैठा आहिन तु उहे ईहो न समझनिन त अव्हां हीअ लाइन छ्दे वियो आहियां। हुननि जो टूल कमु न थो करे या मुहिह्खे समझ में न अचे अथो। कोयी सरल टूल हुआ ऐं उन्ह्जो इस्तेमाल जो तरीको अचे त कुछ गाल्हि अगिते वधे।

pahinje dil khe diso पहिन्जे दिल खे दिसो

dil men ketiriyoon ta khavaahish aahini
para andar vaithal deedaar te najraan n aahini
jadahi disu khyaal vane atho hede-hodo
par jeko pahinjo meet aahee unhaja vichaar n ahini
kadahin hinaje agiton t kadahin hunaje poiton
socheendaa poi manhoon aahini
bhtakande-bhatakande jdahin thakijee vendaa ahini
ketido sotho huje agari hameshaa hun dil khe
disandaa rhoon
uho aahe asaanjo hikdo saathi
baake t naale vaaste aahini

 दिल में केतिरियूं त खावाहिश आहिनि
परा अन्दर वैठल दीदार ते नजरां न आहिनि
जदाही दिसू ख़्याल वने अथो हेड-होदो
पर जेको पहिन्जो मीत आही उन्हाजा विचार न अहिनि
कदहिं हिनजे अगितों त कदहिं हुनाजे पोइतों
सोचीन्दा पोई मन्हूं आहिनी
भटकंदे -भटकंदे जदहिं थाकिजी वेन्दा अहिनि
केतिडो सुठो हुजे अगरि हमेशा हुन दिल खे
दिसंदा रहूँ
उहो आहे असान्जो हिक्डो साथी
बाकी त नाले वास्ते आहिनि

pahinjan saan pahinji gaa_lih

avhaan ihaa gaa_lih saaf karanu chaahiyaan atho ki muhinkhe sindhi arbi padhan n eendee aahe par sindhi arebi jo tool milee vne ta likhan mein muhinkhe koyee pareshaani n eendee aahe. hin maayil avhaan vati wikpideya jo hindi tool aahe jahimen gurumukhi aahe. aanun uhaa likhan ji koshish kaee t di_tho t avhaan jeko likhaan atho uho bi_yaa t padhi vendaa par avhaan n padi saghndusi-par muhikhe koee pareshaani n aahe. parshaani aahe padhan ji. avhaan be_khe keena padhaan. t unhjo tareeko eeho aahe t  koee ahido tool huje jeko bi_yani je unikod mein likhiyal khe angrejee mein kar de_. avhaan hindia je blogarani mein top te aahiyaan. aaoon chahiyan atho t ki sindhi bhee agi_te ache. jin sindhin bhaaurani muhinsaan gaa_lih bo_li shooru kaee aahe uhe ghabu_raain n koee rasto nikurdo. aju_ je samay mein koee gaa_lih mushkil n  aahe. par muhinji slaah aahe t asaan agi_te halanda rhoon. muhikhe ihen lage_ atho ta kuchh sindhin maanuhuni mein hub aahe aanun sabu sindhi blogar kamyab thindase. pahiriyon muhinkhe sindhi arbi mein likhan ain be_jo likhiyal angrejee mein karan vaaro tool go_lhano aahe. aanun poit hunkhe hindee tool mein vijhee kare ta karan eendo aahe.

jeeye sindh, sindhi ain sindhiyat